Drobnoustroje z grupy coli, Escherichia coli, Legionella oraz Pseudomonas (Pseudomonas aeruginosa – pałeczka ropy błękitnej) to najczęściej spotykane bakterie w wodzie pitnej. Ponieważ stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, ich wykrycie wymaga natychmiastowego działania w zakresie uzdatniania wody.
Spis treści:
- Bakterie w wodzie – normy
- Escherichia coli w wodzie pitnej
- Inne bakterie chorobotwórcze w wodzie
- Bakterie żelaziste i manganowe w wodzie
- Środki zaradcze i postępowanie
- Bakterie w wodzie – podsumowanie
Bakterie w wodzie – normy
Obecność bakterii w wodzie to problem, który dotyka zarówno osoby korzystające z własnych ujęć, jak i obiekty korzystające z lokalnych sieci wodociągowych.
Zgodnie z obowiązującym prawem, kranówka musi spełniać spełnić wszystkie wymogi, określone szczegółowo w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z 7 grudnia 2017 roku. Mikrobiologiczne normy wody pitnej zawierają limity i wymagania, jakie muszą zostać zachowane, żeby uznać wodę za zdatną do użycia.
W przypadku parametrów, gdzie wymagania określone są wartością „0” (bakterie z grupy Coli, Escherichia Coli, enterokoki, bakterie Clostridium perfringens łącznie ze sporami) miarą jakości wody jest brak mikroorganizmów w danej objętości próbki (100 ml).
Sytuacja nieco się komplikuje w przypadku ogólnej liczba mikroorganizmów w 22°C. Rozporządzenie nie określa liczbowej wartości parametrycznej, tylko zastrzega wartość: „bez nieprawidłowych zmian”. Wynika to z faktu, że woda charakteryzuje się naturalną mikroflorą bakteryjną, która w zależności od czynników zewnętrznych, może się nieznacznie zmieniać. Zaleca się w związku z tym, aby ogólna liczba mikroorganizmów nie przekraczała:
- 100 jtk /1ml w wodzie wprowadzanej do sieci wodociągowej
- 200 jtk /1ml w kranie konsumenta
Gdy podejrzewasz, że w instalacji znajdują się bakterie w wodzie konieczna jest mikrobiologiczna analiza wody. Jeśli wyniki z laboratorium potwierdzą obecność patogenów, wówczas należy sięgnąć po sprawdzone metody uzdatniania wody. W tej kwestii warto poprosić o pomoc eksperta.
Bakterie w wodzie mogą być źródłem wielu dolegliwości, a niektóre z nich wywołują naprawdę ciężkie choroby.
Jeśli zastanawiasz się, czy woda powoduje zatrucia pokarmowe w Twoim domu, koniecznie zleć badania wody w profesjonalnym laboratorium. Zawsze podkreślam, że kontrola składu kranówki jest konieczna nie tylko w kontekście jej parametrów organoleptycznych czy właściwości użytkowych, ale też ludzkiego zdrowia i samopoczucia.
Piotr Pisarski
Escherichia coli w wodzie pitnej
Bakterie Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) należą do rodziny bakterii Enterobacteriaceae. Te ruchliwe, urzęsione gram-ujemne pałeczki o wymiarach 0,5-3,0 µ żyją w jelicie grubym człowieka oraz w przewodzie pokarmowym ciepłokrwistych zwierząt.
W wodzie zanieczyszczonej fekaliami, oprócz bakterii E. coli, mogą również występować robaki i jaja pasożytów tj. lamblia, glista ludzka, owsiki.
W grupie bakterii coli naukowcy wyróżniają dwa podstawowe typy bakterii – kałowy (Escherichia coli) i ziemny (Aerobacter aerogenes.) Infekcje u ludzi wywołują szczepy o serotypie chorobotwórczym rodzaju E.coli, Shigella, Citrobacter, Yersinia, grupa KES, Proteus. Infekcja wywołana przez E.coli dotyczy głównie układu pokarmowego, powoduje biegunkę i wymioty. Szczepy E.coli powodujące infekcje poza układem pokarmowym stanowią zaledwie 3% serotypów w populacji E.coli. Aby wyeliminować tę groźna baterię z wody pitnej należy dokładnie przechlorować całą instalację oraz podjąć działania mające na celu stałą dezynfekcję wody z własnego ujęcia, do czego świetnie nadają się lampy bakteriobójcze.
Lampy wykorzystujące w działaniu promieniowanie ultrafioletowe usuwają zanieczyszczenia mikrobiologiczne bez stosowania substancji chemicznych, dlatego polecam to rozwiązanie każdemu, kto chciałby wiedzieć jak usunąć bakterie z wody bez wpływu na jej parametry organoleptyczne.
Piotr Pisarski
Bakterie E. coli i grupy coli wybrano jako organizm wskaźnikowy przy ochronie sanitarnej ujęć wodnych i wody wodociągowej z uwagi na to, że jest wykrywana prostymi metodami, nie wytwarza form przetrwalnikowych, nie rozmnaża się w wodzie i glebie, żyje dłużej niż bakterie chorobotwórcze i jest fizjologiczną florą bakteryjną układu pokarmowego.
Inne bakterie chorobotwórcze w wodzie
Oprócz Escherichia Coli, w wodzie mogą pojawić się inne bakterie z grupy Coli, a także Legionella, Clostridium perfringens, paciorkowce kałowe, czy pałeczka ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa.
Stosunkowo łatwe do wykrycia, bakterie z grupy coli (m.in. Citrobacter, Klebsiella, Proteus, Enterobacter, Escherichia) występują w wodzie zanieczyszczonej odchodami bądź glebą o wysokiej zawartości materii organicznej. Paciorkowce kałowe występują zarówno w odchodach ludzkich i zwierzęcych, jak i w materiale pochodzenia roślinnego. Są trwałe, dlatego ich wykrycie w wodzie może być świadectwem skażenia nawet bardzo odległego w czasie. Clostridium perfringens to mikroorganizmy stanowiące duże zagrożenie dla ludzkiego zdrowia, a jednocześnie wykazujące wysoką odporność na dezynfekcję. Zanieczyszczenie tymi patogenami może wystąpić nawet w bardzo dużej odległości od pierwotnego miejsca skażenia. Pseudomonas aeruginosa bytują w przestrzeni między wodą a powierzchnią bogatą w tlen. U ludzi wywołują zapalenie ucha środkowego, problemy z układem nerwowym oraz schorzenia układu oddechowego.
Bakterie to nie jedyne drobnoustroje, które mogą stanowić zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. W zależności od ujęcia, problemem bywają również pierwotniaki, grzyby, glony, a nawet wirusy w wodzie.
Potencjalne ryzyko związane z obecnością mikroorganizmów w wodzie pitnej można wyeliminować stosując odpowiednie filtry kuchenne. Idealnie do tego celu nadaje się odwrócona osmoza. Warto jednak pamiętać, że tego typu rozwiązania, choć skuteczne, działają tylko punktowo.
Bakterie żelaziste i manganowe w wodzie
Jeśli we własnym ujęciu znajduje się żelazo w wodzie, prawdopodobnie występują w niej także bakterie żelazowe (żelaziste). Tego typu drobnoustroje zasiedlają studnie i przewody instalacji wodociągowej (zwłaszcza, jeśli są wykonane z metalu, a ich stan pozostawia wiele do życzenia), dlatego mogą się również pojawić w wodzie z sieci. Zdarza się, że pozostają nawet na złożach filtracyjnych w stacjach uzdatniania wody. Bakteriom żelazowym często towarzyszą im bakterie manganowe, przy czym oba rodzaje mikroorganizmów różnią się od siebie pod względem fizjologicznym oraz morfologicznym. Część z tej grupy to organizmy oddychające tlenowo. Ze względu na wymagania pokarmowe bakterie nitkowate bytujące w instalacjach wodnych można podzielić na:
- Chemolitotroficzne
- Chemoorganotroficzne
- Mikotroficzne
Organizmy mikotroficzne jako pierwsze rozpoczynają proces zasiedlania instalacji wodnych. Większość bakterii żelazistych jest w stanie utleniać jednocześnie żelazo i mangan w wodzie, jednak są też takie, które wykazują zdolność utleniania tylko jednego z tych pierwiastków. Wśród bakterii odpowiadających jedynie za utlenianie żelaza można wymienić Sphaerotilus natans. Jest to szczep, który do bytowania wybiera miejsca bogate w substancje organiczne, ale ubogie w tlen. Z kolei gatunki z rodzaju Leptothrix, utleniające żelazo i mangan, preferują środowisko bogate w tlen i ubogie w związki organiczne. Bakterie są w stanie akumulować produkty żelaza, manganu bądź obu metali na zewnątrz komórek lub w organellach wewnątrzkomórkowych (w zależności od rodzaju). Złogi tlenków i wodorotlenków żelaza sprawiają, że pojedyncze komórki lub skupiska bakterii nabierają koloru brązowo-żółtego. Magazynowanie produktów manganu sprawia, że mikroorganizmy nabierają barwy zielonooliwkowej lub brązowo-czerwonej. Z czasem nabierają również zwartej konsystencji i silnie przylegają do ścian.
Obecność bakterii żelazowych i manganowych może się przyczyniać do powstawania biofilmu.
Biofilm jest jedną z głównych przyczyn wtórnego zanieczyszczenia wody i stanowi skupisko idealnych warunków do rozwoju mikroorganizmów chorobotwórczych. Choć bakterie żelazowe i manganowe nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia człowieka, współtworzą idealne środowisko do rozwoju bakterii o takim działaniu.
Przyczyny występowania bakterii w wodzie
Niebezpieczne dla zdrowia bakterie w wodzie zazwyczaj oznaczają, że została ona skażona ściekami. Przenikanie ścieków może odbywać się przez obudowę studni lub naruszone nieprzepuszczalne warstwy gleby. Skażenie studni głębinowych z reguły występuje w okresie występowania dużych opadów atmosferycznych powodujących podwyższenie poziomu wód gruntowych.
Prawdopodobieństwo, że bakterie pojawią się w wodzie studziennej zależy między innymi od jej budowy. Najbardziej narażone na skażenie są studnie płytkie, do których często podchodzą wody gruntowe, nieco mniejsze ryzyko dotyczy studni głębinowych.
Obecność bakterii w wodzie studziennej często jest wynikiem bliskiej lokalizacji szamba. Pozorna oszczędność w trakcie budowy domu prowadzi niekiedy do nieszczelności zbiornika ze ściekami. W kontekście ochrony wody przed skażeniem mikrobiologicznym warto również zwrócić uwagę na sposób wykonania przydomowej oczyszczalni ścieków. Bakterie w wodzie studziennej mogą się w niej bowiem znaleźć praktycznie w każdym momencie, zarówno jako nowy, albo nawracający problem. Najczęstsze przyczyny skażenia mikrobiologicznego wody z własnego ujęcia to:
- Nieszczelność szamba lub/i studni
- Zalanie studni w wyniku roztopów lub powodzie
- Nieumiejętnie przeprowadzone prace konserwacyjne
- Zanieczyszczenia związane z chowem zwierząt
- Nieprawidłowe zabezpieczenie studni
Środki zaradcze i postępowanie
W celu wykluczenia potencjalnego ryzyka narażenia zdrowia i natychmiastowej eliminacji bakterii z kranówki, należy przede wszystkim ustalić źródło skażenia poprzez wykonanie badań wody pochodzącej ze studni, w stacji uzdatniania (pobór przed filtrami i po filtrach), a także w punktach czerpalnych, gdzie zostało wykryte skażenie. W kontekście ochrony wody przed skażeniem istotnym elementem prewencji jest okresowe chlorowanie studni oraz montaż lampy UV (również w przypadku wody z sieci wodociągowej).
Bakterie w wodzie – podsumowanie
Bakterie występujące w wodzie stanowią realne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Już samo podejrzenie skażenia wyklucza użytkowanie wody do celów spożywczych, a tym samym wymaga natychmiastowej interwencji. W tym kontekście bardzo istotną kwestią są badania wody przed rozpoczęciem korzystania z wody po wybudowaniu studni. Jeśli chcesz zyskać pewność, że Twoja kranówka, zarówno ta ze studni, jak i z lokalnej sieci, jest zdrowa i bezpieczna, postaw na rozwiązania polecane przez specjalistów z zakresu uzdatniania wody.
