Woda ma ogromny wpływ na szybkość i jakość rozwoju hodowanych roślin. W dodatku jest niezbędna w wielu procesach wspomagających odpowiednie funkcjonowanie szklarni. Niezależnie od tego, czy mówimy o małej szklarni prowadzonej hobbystycznie, czy ogromnych szklarniach przemysłowych, mogą wystąpić problemy z jakością wody. Kiedy i w jakim celu należy oczyszczać wodę do szklarni? Jakich rozwiązań użyć?
Artykuł o wodzie w ogrodnictwie już powstał i można go przeczytać tutaj: Woda dla roślin, czyli jak uzdatniać wodę w ogrodnictwie? Dzisiaj chciałbym przyjrzeć się dokładniej jednemu z sektorów ogrodnictwa. Jak sama nazwa tematu wskazuje, będzie to woda niezbędna w szklarniach.
To bardzo istotne zagadnienie, ponieważ w tym przypadku woda jest wykorzystywana nie tylko do nawadniania roślin, ale również regulacji temperatury w szklarni.
Niektórym może się poszczęścić i z właściwościami wody nie muszą robić nic. Inni niestety muszą podjąć kroki w celu doprowadzenia wody do oczekiwanych parametrów. Przy tym wszystkim należy pamiętać, aby nie ulegać złudzeniom, bo woda wyglądająca na krystalicznie czystą w rzeczywistości może zawierać szereg minerałów, środków chemicznych i patogenów spowalniających wzrost roślin i uszkadzających je.
Aby temu zapobiegać, najlepiej podjąć właściwe procesy uzdatniania wody. Dobór urządzeń jest w dużej mierze uzależniony od wielkości szklarni.
Problemy z wodą przeznaczoną do nawadniania
Problemy związane z jakością wody są w dużej mierze związane ze źródłem jej pochodzenia. Zastosowanie każdego z rodzajów może nieść ze sobą jakieś konsekwencje. Woda do uprawy roślin może pochodzić z: rzek, studni, deszczu, strumieni, zapory, ale może też być pobierana z wodociągu. Ta ostatnia choć jest bezpieczna do spożycia, może sprawiać problemy w przypadku hodowli niektórych rodzajów roślin.
Problemy powodowane źródłem pochodzenia wody
Wody gruntowe stwarzają największą trudność w uprawach bezglebowych. Wszystko przez to, że woda jest stale wystawiana na działanie powietrza oraz gleby. W łatwy sposób przedostaje się do niej materia organiczna, przenikają patogeny i minerały. W dodatku należy brać pod uwagę, że jakość wód z rzek i strumieni cały czas ulega zmianie przez prace wykonywane w pobliżu zbiorników wodnych.
Z jakością wody studziennej bywa naprawdę różnie. W studniach starszego typu, źle zakonserwowanych lub płytkich, mogą pojawić się szkodliwe dla roślin nicienie, patogeny lub chemikalia w postaci pestycydów i nawozów sztucznych.
W przypadku upraw hydroponicznych problemem może okazać się wysokie stężenie minerałów w wodzie, głównie sodu.
Deszczówka jest uznawana przez wielu za jeden z najlepszych sposobów na nawadnianie upraw, ponieważ sama w sobie zawiera znikome ilości składników mineralnych. Ona jednak też ulega zanieczyszczeniu poprzez działalność przemysłową człowieka. Ponadto spływając po dachach, szybach, zbiera kurz, materiał organiczny oraz całą gamę innych zanieczyszczeń. W dodatku czasem dochodzi jeszcze problem śladowych ilości cynku i ołowiu, które mogą przysporzyć szczególnie dużo problemów, jeśli woda ma kwaśny odczyn pH.
Przy niektórych uprawach kłopot może sprawić również woda wodociągowa. Zakłady dopasowują jej właściwości tak, aby jak najlepiej mogła służyć użytkowaniu przez człowieka. To jednak nie oznacza, że wszystkie substancje znajdujące się w takiej wodzie będą dobre dla roślin. Czasami problemem może być występowanie chloru lub chloramin.
Bakterie i grzyby
Prawdziwą katastrofą w przypadku wielu upraw są choroby grzybowe lub bakteryjne roślin. Duży wpływ na ich występowanie ma jakość wody wykorzystywanej do podlewania.
Te patogeny zawsze są obecne w wodzie. Problem pojawia się wtedy, kiedy ich ilość znacząco wzrasta. Zwiększona obecność grzybów oraz bakterii to nie tylko prawdopodobieństwo infekcji, ale także zajścia niekorzystnych zmian w podłożu.
Stan wody wykorzystanej do podlewania roślin może zmienić się pod względem mikroorganizmów praktycznie z dnia na dzień. Specjaliści apelują, że zbyt małą wagę przywiązuje się do kontrolowania jakości wody pod względem mikrobiologicznym.
Za narażenie roślin na choroby powodowane przez mikroorganizmy odpowiada nie tylko sama woda, ale również stan rur, przez które przepływa. Biofilm i szybkie zarastanie nim rur to poważny lecz często ukryty problem szklarni.
Wysoka twardość wody
Wysoki stopień twardości wody może wystąpić w przypadku wody z każdego źródła. Twarda woda charakteryzuje się dużą zawartością związków mineralnych. Zwykle pochodzi z wysokiej zawartości magnezu, węglanu wapnia, wodorowęglanu.
Istnieje tendencja do wytrącania się osadu z twardej wody. Ten może tworzyć powłokę na powierzchniach zewnętrznych oraz urządzeniach wykorzystywanych w szklarni.
Twarda woda może stanowić problem w przypadku niektórych upraw z powodu wysokiego, zasadowego odczynu. Wysoka twardość wody może również spowodować brak równowagi roztworu odżywczego i problemy z przyswajaniem niektórych jonów przez roślinę.
Często stosowane procesy uzdatniania
Choć zazwyczaj właściciele szklarni używają różnego rodzaju nawozów do zmiany parametrów wody i dbania o instalację, zdarzają się hodowle, w których stosowane są urządzenia do uzdatniania wody.
Na przykład w przypadku hodowli bezglebowych można spotkać się z przypadkami, gdzie do nawadniania stosowana jest woda pochodząca z systemów odwróconej osmozy. Taka woda jest w pełni uzdatniona, nie ma środków chemicznych, patogenów czy innych zanieczyszczeń.
Systemy odwróconej osmozy, woda destylowana, a nawet woda butelkowana są sposobami stosowanymi raczej w przypadku upraw na niewielką skalę. To polecane rozwiązanie dla osób, które chcą mieć pełną pewność co do jakości wody i cenią sobie dokładne oczyszczanie.
Jeśli hodowca korzysta z wody wodociągowej, ale nie chce, aby rośliny były podlewane wodą z obecnością chloru oraz chloramin, może zastosować uzdatnianie wody na węglu aktywnym, środki chemiczne eliminujące chlor lub systemy stosowane w akwarystyce.
Warto jeszcze wspomnieć o aspekcie chemicznego zmiękczania wody przez zakłady wodociągowe lub gospodarstwa domowe na własną rękę. Woda ze zmiękczacza wody może nie posłużyć niektórym gatunkom roślin ze względu na zwiększone stężenie sodu. Jeśli rośliny są wrażliwe na sód, warto założyć system odwróconej osmozy na wodę przeznaczoną do nawadniania.
Kolejną kwestią jest walka ze skażeniem bakteriologicznym wody. Do roślinności delikatnej często poleca się stosowanie metod, które nie będą wprowadzały do wody dodatkowych środków chemicznych. Tutaj często wymieniane jest naświetlanie wody promieniami UV przez lampę bakteriobójczą, ozonowanie lub powolna filtracja na piasku.
Uwaga!
Chciałbym podkreślić i zwrócić uwagę, że powyżej wypisane zostały problemy, które mogą wystąpić i możliwe sposoby uzdatniania. Metody filtracji wody lub stosowane nawozy są jednak kwestią bardzo indywidualną, zależną od panujących warunków, hodowanych gatunków roślin, metod uprawy i wielu innych czynników.
Woda przeznaczona do układu w szklarni
Z doświadczenia mogę napisać, że do nas o wiele częściej zgłaszają się właściciele szklarni nie ze względu na przystosowanie wody do nawadniania roślin lecz potrzebnej do utrzymania odpowiednich warunków w szklarni.
Przede wszystkim więc przy doborze stacji uzdatniania wody do szklarni zwraca się uwagę na potrzeby układu. Jakość wody do podlewania ma raczej drugorzędne znaczenie.
Małe szklarnie domowe
Pisząc o małych szklarniach mam na myśli szklarnie stawiane na własny użytek o niewielkiej powierzchni. W tym przypadku zazwyczaj wystarczające jest zastosowanie wody o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Jeśli w szklarni są stosowane jakieś systemy nawadniające, na pewno woda nie powinna zawierać wysokiego stężenia żelaza. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule: Zażelaziona woda a system nawadniania – co zrobić?
Ponadto żelazo wytrącając się z wody może osiadać na roślinach i psuć ich estetykę. Jeśli do nawadniania wykorzystywana jest woda ze studni o dużym stężeniu żelaza i manganu, warto zastosować uzdatnianie za pomocą odżelaziacza lub odmanganiacza.
Woda w niewielkich obiektach nie powinna odznaczać się zbyt wysokim stopniem twardości wody ze względu na kamienny osad.
Szklarnie przemysłowe
W przypadku dużych obiektów przemysłowych jakość wody ma naprawdę ogromne znaczenie. Przede wszystkim woda o odpowiedniej jakości ochrania system dystrybucji wody przed przedostawaniem się zanieczyszczeń mechanicznych oraz osadami, które mogłyby zapychać elementy układu.
Systemy dystrybucji wody są bardzo kosztowne, ich naprawy również. Z tego właśnie powodu wielu przedsiębiorców decyduje się na inwestycję w system uzdatniania wody mający zapewnić ochronę i długą żywotność układu.
Przygotowania wody do systemów dystrybucji wymaga usunięcia wszelkich zanieczyszczeń mechanicznych. Woda musi być klarowna, nie może odznaczać się jakąkolwiek mętnością. W innym wypadku cząstki mechaniczne mogłyby zatykać podajniki i powodować awarie.
Filtracja mechaniczna dotyczy wody z każdego ujęcia. Pod tym kątem tak samo uzdatnia się wodę wodociągową oraz wodę ze studni. Oczyszczona w ten sposób woda stanowi również idealną podstawę do rozrabiania wszelkiego rodzaju nawozów.
Zmiękczanie wody nie jest stosowane w każdym przypadku. Są jednak sytuacje, w których ten proces jest naprawdę konieczny. Wiele zależy od systemu rozprowadzania wody. To może być w formie mgiełki, strumienia – wszystko zależy od potrzeb danego gatunku. Osad może przytykać elementy i prowadzić do spadku wydajności systemu.
Jeśli w szklarni wykorzystywana jest woda z własnego ujęcia o wysokim stężeniu żelaza i manganu, niezbędny będzie montaż urządzeń filtracyjnych, które poradzą sobie z tymi przekroczeniami.
W dużych obiektach przemysłowych woda jest wykorzystywana do regulacji temperatury. W szklarni istnieje potrzeba utrzymania stałej temperatury, optymalnej dla roślinności. W niektóre pory roku, na przykład zimą, nie jest to takie proste – niezbędne bywa zastosowanie dogrzewania szklarni.
Woda może być potrzebna do zasilania kotłów grzewczych, wytwarzania pary wodnej. Takie wymagania jest w stanie spełnić woda demineralizowana, dlatego najczęściej montuje się systemy odwróconej osmozy.
Podsumowując, w przypadku dużych szklarni przemysłowych w grę zawsze wchodzi usuwanie zanieczyszczeń mechanicznych i odżelazianie (jeśli występują problemy z tą substancją). Reszta urządzeń filtracyjnych dobierana jest do potrzeb na podstawie wywiadu i ewentualnej wizji lokalnej.
Właściwe pH wody
Woda stosowana w szklarniach zawsze powinna charakteryzować się właściwym odczynem pH. Jest to wartość niezwykle ważna dla prawidłowego wzrostu roślin. Zazwyczaj jednak nie stosuje się żadnych stacji uzdatniania wody wyrównujących ten parametr. Właściciele szklarni najczęściej regulują go na własną rękę poprzez dozowanie do wody odpowiednich nawozów.
Jak rozpoznać problem z jakością wody?
Najłatwiejszym sposobem, aby dowiedzieć się o parametrach użytkowanej wody jest zlecenie badania wody. Można zlecić kompleksową analizę wody fizykochemiczną i mikrobiologiczną. Przedstawione wyniki będą najlepszym odzwierciedleniem stanu i informacją, co należy robić dalej.
Niektórzy hodowcy wspominają też o możliwości przeprowadzenia testu rozsady, w którym rośliny tego samego gatunku dostają takie same warunki hodowlane, oprócz wody nawadniającej. W jednym przypadku roślina otrzymuje oczyszczoną wodę, w drugim stosowaną normalnie do nawadniania. Metoda opiera się na porównaniu skutków.
Temat, który trudno wyczerpać
Temat wody stosowanej do hodowli roślin w szklarni jest dość rozległy i równie dobrze można by było napisać o tym podręcznik wskazujący na właściwe praktyki przy konkretnych gatunkach roślin i rodzajach szklarni. Mam jednak nadzieję, że choć trochę udało mi się przedstawić zagadnienie.
Zapraszam do kontaktu i współpracy wszystkich właścicieli szklarni, którzy poszukują dobrego sposobu na uzdatnianie wody.
