Lampy bakteriobójcze wykorzystujące promieniowanie UV to najskuteczniejsze narzędzie do dezynfekcji wody w domu. Najważniejszym elementem urządzenia jest żarnik UV emitujący promieniowanie ultrafioletowe, które bezpowrotnie niszczy strukturę DNA mikroorganizmów.
Spis treści:
- Lampa bakteriobójcza – co warto wiedzieć?
- Budowa lampy UV
- Działanie lampy bakteriobójczej
- Eksploatacja lampy bakteriobójczej
- Jak działa lampa bakteriobójcza – podsumowanie
Lampa bakteriobójcza – co warto wiedzieć?
Pomimo tego, że lampy bakteriobójcze są w Polsce bardzo popularne, wciąż pojawiają się osoby, które nie wierzą w skuteczność promieniowania ultrafioletowego w kontekście dezynfekcji kranówki. To duży błąd, szczególnie gdy istnieje zagrożenie, że pojawią się bakterie w wodzie, szczególnie Escherichia coli, enterokoki, Clostridium perfringens, Pseudomonas aeruginosa, albo Legionella. Lampy bakteriobójcze usuwają również wirusy, a nawet grzyby i ich formy przetrwalnikowe. Urządzenia tego typu przeznaczone są przede wszystkim do uzdatniania wody ze studni.
Nowoczesne lampy UV usuwają zanieczyszczenia mikrobiologiczne bez stosowania żadnych substancji chemicznych, które mogą negatywnie wpływać na jej parametry organoleptyczne.
Na rynku dostępne są różne modele lamp bakteriobójczych, przy czym największą popularnością cieszą się produkty od renomowanych marek, takich jak polska firma TMA, belgijski Cintropur czy kanadyjski koncern Viqua (dawniej Sterilight).
W wyborze lampy UV kluczowy jest przepływ wody oraz ilość znajdujących się w niej bakterii. Z kolei wydajność urządzenia jest ściśle powiązana z czasem ekspozycji wody na promieniowanie ultrafioletowe.
Im większy przypływ wody w ujęciu godzinowym oraz wyższa liczba bakterii w wodzie, tym mocniejsza powinna być lampa bakteriobójcza.
Porównując dane techniczne poszczególnych urządzeń, warto również zwrócić uwagę na dawkę promieniowania UV-C przypisaną do konkretnej wydajności. W przypadku dezynfekcji wody pitnej wystarcza zazwyczaj dawka 400 J/m2 przy parametrze T10 równym 95 proc. Wybór optymalnego rozwiązania nie zawsze wydaje się jednak oczywisty. Jeśli nie wiesz dokładnie jak działa lampa bakteriobójcza albo, jakie badania wody wykonać przed zakupem urządzenia, poproś o pomoc eksperta.
Klasyczne lampy UV stosuje się do dezynfekcji wody nie tylko w budynkach jednorodzinnych, ale też w obiektach letniskowych, w placówkach oświatowych, w szpitalach, w sektorze HoReCa i na basenach. Wszędzie tam, gdzie woda jest zużywana w dużych ilościach lub zostaje wykorzystana do celów technologicznych montuje się wydajne przemysłowe lampy bakteriobójcze, które od urządzeń domowych różnią się zazwyczaj tylko rozmiarem oraz wydajnością.
Jakość wody ma wpływ na skuteczność dezynfekcji, dlatego przed lampą UV zalecam montaż filtra mechanicznego. Woda powinna zostać oczyszczona z cząstek stałych, aby nie uszkodzić lub nie zapchać lampy bakteriobójczej. Wewnątrz zanieczyszczeń mechanicznych mogą bytować mikroorganizmy, które bez odpowiednich filtrów unikną ekspozycji na promienie UV.
Piotr Pisarski
Widoczna na zdjęciu osłona żarnika UV jest mocno zabrudzona osadem z żelaza, przez co promienie ultrafioletowe natrafiają na trudną do pokonania barierę. Efektywne usuwanie drobnoustrojów za pomocą lampy bakteriobójczej jest w tym przypadku praktycznie niemożliwe. Odpowiednie przygotowanie wody przed zastosowaniem lampy bakteriobójczej ma zatem kluczowe znaczenie dla jej skuteczności. Woda powinna spełniać odpowiednie normy fizykochemiczne i nie może zawierać zanieczyszczeń mechanicznych. Przy wymianie żarnika UV należy też każdorazowo wyczyścić jego osłonę miękką, bawełnianą ściereczką.
Budowa lampy UV
Wszystkie nowoczesne lampy bakteriobójcze charakteryzują się podobną budową. Każda posiada obudowę, tzw. tubus wykonany zazwyczaj ze stali nierdzewnej oraz układ zasilający. Sercem każdego urządzenia jest natomiast żarnik UV (promiennik) emitujący światło UV-C, które wnika w strukturę komórek niszcząc ich DNA. Żarnik w lampie UV ma ograniczony czas działania, dlatego po około 9000 godzin pracy (rok użytkowania), konieczna jest wymiana tego elementu na nowy.
Bardzo ważnym elementem lampy bakteriobójczej jest również kwarcowa osłona, która separuje żarnik od przepływającej wody i chroni go przed uszkodzeniami mechanicznymi. Niska temperatura pracy promienników oraz specjalnie dobrana średnica rury kwarcowej zabezpiecza ją przed osadem wapniowo-magnezowym, znanym również pod nazwą kamień w wodzie.
Rodzaje lamp bakteriobójczych
Na rynku dostępne są lampy bakteriobójcze różniące się od siebie zarówno w zakresie wyglądu, jak i wydajności, czy rodzaju zastosowanych podzespołów. Istnieją natomiast tylko dwa typy żarników UV. Ich podział wynika z różnicy ciśnień pary wewnątrz promiennika, co przekłada się na zakres emisji promieniowania ultrafioletowego, a tym samym skuteczność lampy UV w dezynfekcji.
| Niskociśnieniowe żarniki UV | Średniociśnieniowe żarniki UV |
|---|---|
| Działają w najbardziej skutecznym paśmie 254 nm | Działają w całym zakresie pasma (mniej skuteczne) |
| Temperatura rozgrzania to 65°C | Temperatura rozgrzania to nawet 900°C |
| Czas uruchomienia wynosi zaledwie kilka sekund | Czas uruchomienia to nawet 15 minut |
Działanie lampy bakteriobójczej
Standardowe lampy UV wymagają podłączenia do prądu. Kiedy woda przepływa przez promiennik jest naświetlana promieniami UV, które trwale niszczą DNA patogenów uniemożliwiając ich dalsze podziały i rozmnażanie.
Promienie ultrafioletowe (o długości fali krótszej od światła widzialnego) w lampach bakteriobójczych jest wytwarzane przez gazowe promienniki, wewnątrz których znajdują się opary rtęci. Stosowane w lampach sterylizujących promieniowanie UV-C mieści się w obszarze między 100 a 280 nm, przy czym największą skuteczność w dezynfekcji wody mają fale o długości 254 nm. Zasada działania lampy UV jest prosta, bo choć promieniowanie UV-C stanowi część promieniowania słonecznego, jest pochłaniane przez atmosferę, dlatego mikroorganizmy nie są na nie uodpornione.
Dawka promieniowania UV w lampach bakteriobójczych
Dawka promieniowania to miara energii potrzebnej do pełnej sterylizacji wody, określana poprzez iloczyn natężenia promieniowania i czasu ekspozycji. Im wyższy jest ten parametr, tym większa skuteczność dezynfekcji. Miara dawki określana jest w j/m2 lub mj/m2, natomiast minimalna dawka przeznaczona do skutecznej dezynfekcji to 400 j/m2. Wysokość tej dawki została określona przez naukowców jako najmniejsza dla wody wodociągowej.
Natężenie promieniowania UV w lampach bakteriobójczych
Natężenie promieniowania UV zależy od mocy promienników i wielkości naświetlanej powierzchni. Im wyższa jest wartość tego parametru, tym większa dawka promieniowania ultrafioletowego, przy czym natężenie promieniowania podaje producent lampy UV. Warto w tym miejscu pamiętać, że jego wartość z czasem spada, aż do całkowitego wyczerpania żarnika. Należy zatem zwrócić uwagę czy dane producenta odnoszą się do końcowego okresu eksploatacji.
Czas ekspozycji
Czas ekspozycji wyrażany jest zazwyczaj w sekundach i zależy od prędkości przepływu wody. Parametr ten informuje o tym, jak długo woda jest naświetlana. Im dłuższy czas naświetlania, tym większa dawka promieniowania i skuteczniejsza dezynfekcja.
Eksploatacja lampy bakteriobójczej
Choć lampa bakteriobójcza jest urządzeniem praktycznie bezobsługowym, istnieją pewne zasady jej eksploatacji i serwisowania, dzięki którym będzie pracować przez wiele lat bez ryzyka wystąpienia awarii.
Po uruchomieniu lampy bakteriobójczej nie wolno bezpośrednio patrzeć na światło, ani dotykać żarnika UV. Promieniowanie ultrafioletowe jest szkodliwe dla oczu i skóry, dlatego lepiej unikać bezpośredniego kontaktu.
Na co dzień należy pamiętać o tym, że lampa UV musi być stale podłączona do prądu i włączona. Wyjątkiem jest sytuacja, w której woda nie będzie pobierana przez dłuższy okres. Należy przy tym pamiętać, że każdorazowe włączenie i wyłączenie lampy bakteriobójczej mocno skraca jej żywotność, niekiedy nawet o ok. 20 godzin! Po ponownym uruchomieniu trzeba też odczekać kilka minut, aż do uzyskania przez lampę UV pełnej sprawności.
Jeśli w gospodarstwie domowym dochodzi do częstych przerw w dostawie prądu, nawet bardzo krótkich, polecam zakup zasilacza akumulatorowego typu UPS, dzięki któremu możliwe będzie rezerwowe podtrzymanie pracy lampy UV.
Piotr Pisarski
Ponieważ lampa bakteriobójcza dezynfekuje wodę tylko miejscowo, jeśli urządzenie zostanie wyłączone, a woda z bakteriami w dalszym ciągu będzie przepływać przez instalację, może dojść do wtórnego zanieczyszczenia. W takiej sytuacji należy jak najszybciej przeprowadzić dezynfekcję całej instalacji za pomocą preparatu zawierającego chlor.
Żywotność żarnika w lampie UV
Żarniki UV z biegiem czasu wytracają swoją pierwotną moc, podobnie jak to się odbywa w tradycyjnych żarówkach elektrycznych, dlatego promiennik UV należy wymienić na nowy po czasie wskazanym przez producenta. Nowe lampy UV najczęściej po około 100 godzinach pracy wytracają 20% intensywności, a potem utrzymują stały poziom. Wiele lamp bakteriobójczych jest obecnie wyposażanych w specjalny czujnik z diodą, który informuje o zbliżającej się konieczności wymiany żarnika UV na nowy.
Jak wymienić żarnik w lampie UV?
Coroczna wymiana żarnika UV w większości lamp bakteriobójczych przebiega według następującego schematu:
- Odłącz zasilanie elektryczne i odczekaj, aż lampa wystygnie
- Poluzuj nakrętkę dławnicy
- Wysuń kapturek z żarnikiem UV z rury osłonowej
- Zdejmij oprawkę z zacisków żarnika UV
- Wysuń zużyty żarnik UV z rury osłonowej i na jego miejsce załóż nowy żarnik UV
Osobom, które szukają naprawdę funkcjonalnych i niedrogich rozwiązań polecam lampy UV polskiej marki TMA, w których nie ma potrzeby zamykania przepływu wody przez komorę, ani odkręcania mufy. W nieco droższych lampach bakteriobójczych Cintropur wymiana żarnika jest jeszcze łatwiejsza.
Piotr Pisarski
Jak serwisować osłonę żarnika lampy UV?
Osłonę żarnika UV należy czyścić lub w razie potrzeby wymieniać. Do większości lamp UV na rynku można zastosować uniwersalną instrukcję:
- Odłącz zasilanie elektryczne
- Zamknij przepływ wody do lampy UV
- Opróżnij komorę lampy UV i poczekaj aż lampa UV się schłodzi
- Odkręć mufę
- Zdejmij z osłony podkładkę oraz uszczelkę
- Wysuń rurę osłonową z korpusu lampy bakteriobójczej
- Wymień pierścień uszczelniający oraz rurę osłonową
- Zamontuj osłonę w obudowie lampy UV
- Wsuń rurę osłonową do korpusu, założyć pierścień uszczelniający oraz podkładkę
- Uszczelnij układ poprzez dokręcenie mufy
- Otwórz zawory odcinające i sprawdź układ pod ciśnieniem
Jak działa lampa bakteriobójcza – podsumowanie
Lampy bakteriobójcze to skuteczny, bezpieczny i ekologiczny sposób dezynfekcji wody. Dzięki emisji światła ultrafioletowego o określonej długości skutecznie zatrzymują namnażanie drobnoustrojów w instalacji wodnej. W kwestii czystości i bezpieczeństwa wody pitnej nie ma miejsca na kompromisy. Jeśli szukasz rozwiązań o 100 proc. skuteczności postaw na lampy UV od sprawdzonych producentów.
